De hondenfluisteraar: ‘Ook honden kunnen ADHD, autisme of een depressie hebben’

De hond gromt naar vreemden. De hond valt andere honden aan. De hond is bang. De hond blaft te veel. Gelukkig is er nog de hondenfluisteraar. ‘Het gedrag van een hond veranderen betekent ook vaak hun baasjes coachen.’

‘Toen ik als hondenfluisteraar begon, in 2003, bestond dat beroep helemaal nog niet. Ik heb het overigens liever over gedragstherapeute voor honden. Die ‘fluisteraar’ geeft een zweverige bijklank die onterecht is. Maar dat was wel hoe mensen reageerden: dus jij gaat honden op een stoeltje zetten, ze proberen te begrijpen en ze zeggen hoe ze zich dan wél moeten gedragen? Destijds deed men er lacherig over. Ook omdat ik een heel goed betaalde job in de managementwereld opzegde om met honden aan de slag te gaan. Ik zat in een mannenwereld, een harde wereld ook, en kreeg last van extreme stress. Toen ik een week ging herbronnen, zei iemand tegen me: wat vond je als kind altijd leuk om te doen? Ik groeide op op een boerderij, tussen honden, katten, varkens, vee. Ik besliste tijdens die week om in het buitenland opleidingen en cursussen te volgen over gedrag van dieren. Niet lang daarna zei ik tegen mijn vader: ik wil onze oude varkensstal ombouwen tot een praktijkruimte. Mijn vader sloeg toen alle kleuren uit. Bij gebrek aan sociale media deelde ik ouderwets flyers uit op markten, stak ze onder ruitenwissers. Ik heb moeten knokken, maar nu, 15 jaar later, zie ik dagelijks 3 à 4 honden én help ik hen en hun baasjes om elkaar beter te begrijpen. Ik startte ook een academie op om studenten op te leiden.’

Robots
‘Een hondentrainer werkt volgens de klassieke conditionering. Via oefeningen gaat men een hond een bepaald gedrag aanleren. Een gedragstherapeut doet dat ook, maar gaat daarnaast ook gedragingen áfleren. Of veranderen. Ik stel eerst een diagnose, soms aan de hand van testen. Als een hond een kind heeft gebeten, wil ik er eerst achter komen wat de trigger is. Doet hij het enkel bij kleine kinderen? Is het het geschreeuw van een kind dat het gedrag uitlokt? Is er misschien een medisch probleem? Onwenselijk gedrag kan 101 redenen hebben. Je moet eigenlijk, als een soort crime investigator, alle puzzelstukjes bijeen krijgen.’
‘De vaakst voorkomende problemen zijn angst, agressie, onzindelijkheid, niet luisteren, verlatingsangst waardoor de honden als ze alleen zijn thuis van alles vernielen, en problemen met de komst van een baby, of van een andere hond, of een kat. Meestal komen de mensen bij ons terecht als een soort ‘last rescue’. Wij krijgen vooral de angstige en agressieve honden. De zware gevallen. Maar soms is de oplossing heel gemakkelijk. Honden die agressief zijn vanuit een angst bijvoorbeeld: dikwijls vallen ze aan omdat ze niet anders kunnen, de leiband is kort waardoor dat wat hen bang maakt onvermijdelijk is. Als je een eigenaar dan aanraadt een langere leiband te gebruiken en de hond de kans te geven van kant te wisselen, dan kan je zo’n dier aanleren dat het ook een andere keuze heeft dan aanvallen. Namelijk weglopen. Het gedrag van een hond veranderen betekent dikwijls ook de baasjes coachen. Die twee gaan hand in hand bij een hondenfluisteraar.’
‘Het is ook maar wat je probleemgedrag noemt. Bijten kan natuurlijk niet, maar ik krijg ook veel vragen rond honden die te veel blaffen. Dat is geen probleem-, hoogstens ongewenst gedrag. Blaffen is voor een hond heel natuurlijk. Een hond is en blijft een dier. Eentje die zich heel goed heeft aangepast aan het huisdier zijn, uiterst intelligent is, die je zelfs familie mag noemen – ik neem mijn twee honden ook bij me in bed – maar het is wel nog steeds een dier. Ik heb soms het gevoel dat mensen verwachten dat hun hond een soort robot is. Iets dat zich gedraagt zoals zij willen, doet wat zij willen en laat wat ze niet willen.’

Denkspelletjes
‘Bij heel agressieve honden werk ik vaak met voedingssupplementen en medicatie. Net als bij een therapeut voor mensen combineer ik dat wel met gedragstherapie. Maar medicatie, extra serotonine bijvoorbeeld, kan ervoor zorgen dat ze minder snel in de stress en agressie schieten. Trouwens, de medicatie die we voor honden gebruiken is in veel gevallen hetzelfde als die bij mensen. We gebruiken voor honden bijvoorbeeld ook Prozac.’
‘Veel honden vernielen zaken in huis wanneer ze alleen zijn. Dat kan uit verlatingsangst zijn, maar ook omdat ze niet geleerd hebben alleen te zijn of omdat niet voldoende beweging krijgen. Fysiek, maar vooral mentaal. Ik leer die honden denkspelletjes aan. Ze leren puzzelen, of snoepjes zoeken in een speciale snuffelmat. Mentale activiteit is belangrijk voor zo’n beest, zeker wanneer het alleen is en geen aandacht krijgt. Het is dikwijls uit verveling dat ze knabbelen aan de kasten. Of omdat er een tekort is in de voeding. Honden die vezels te kort hebben en niets om handen hebben, die gaan aan houten meubels knagen.’
‘Soms ligt het probleem bij de hond zelf, soms bij de eigenaar. Dat is niet gemakkelijk om te bepalen. Het is een beetje het nature-nurture gedragsproblematieken-verhaal: in welke mate speelt het karakter van de hond en in welke mate de omgevingsfactoren? Wel is het zo dat heel veel gedragsproblematieken of -aandoeningen die we bij mensen kennen, ook bij honden voorkomen. Er bestaan honden met een depressie, of met ADHD, een autismespectrumstoornis en zelfs dementie.’
‘Als je aan mensen vertelt dat hun hond niet goed tegen verandering kan en je zegt erbij dat het is als een kind met autisme, dan snappen mensen je ook veel beter. Hetzelfde voor een hoogsensitieve hond. Ineens zegt een baasje dan: ah, maar dan neem ik hem gewoon niét meer mee naar de markt. En zo is het, je moet dan de overprikkeling wegnemen. Het is geen kwestie van het beest labelen, wel om het probleem voor het baasje concreter te maken. Begrijpbaar. Het komt vaak op hetzelfde neer: in veel gevallen is er geen heel groot probleem, maar is het probleem dat hond en baasje elkaar niet begrijpen.’

Instinct
‘Ik ben in die 15 jaar als hondenfluisteraar nog maar drie keer gebeten. Telkens in mijn handen. Ben ik bang wanneer ik bij agressieve honden kom? Neen. Maar ik neem wel zo weinig mogelijk risico’s. Veel mensen denken dat ze hun hond moeten loslaten, om me te bewijzen dat ze vreemde mensen aanvallen. Nee, bedankt. Ik zie in hun lichaamshouding alles wat ik moet zien. Een hond die wil aanvallen spert zijn ogen wijd open, laat zijn oogwit zien, spant de spieren op, gromt of laat de tanden zien. Of de haren staan recht. Aan die signalen zie ik genoeg, ik hoef zelf geen gevaar te lopen.’
‘Soms is het wel sterker dan mezelf. Ik werk als vrijwilliger in het asiel, waar ik mijn leerlingen van de academie wat praktijkervaring laat opdoen. Op een bepaald moment ontstond daar een gevecht tussen een kleine en een erg grote hond. De grote had de de kleinste beet, diens pootje scheurde zelfs af, vreselijk. Sommige van mijn studenten verlamden, anderen gilden en liepen weg, ik sprong op de grote hond, worstelde ermee tot hij het kleintje losliet. Een instinctieve reactie, omdat ik het gewoon niet kon aanzien. Maar dat was niet ongevaarlijk.’
‘Als een hond een andere hond bijt, willen buurtbewoners het dier laten inslapen omdat ze denken: straks valt het een kind aan. Die redenering klopt niet, het is niet omdat een hond een hond bijt dat hij een kind zal bijten. Het zit een beetje zoals men in de volksmond zegt: je mag je hond geen rood vlees eten, want dan heeft het bloed geroken. Alsof zo’n beest dan ineens een soort gevaarlijk bloeddorstig roofdier wordt. Sommige oude volkswijsheden blijven overeind, het is ook mijn taak om mensen te informeren en te onderwijzen, om dat soort van ouderwetse ideeën eruit te krijgen. Al is er sinds ik begon als hondenfluisteraar al enorm veel veranderd. Dierenwelzijn kreeg een veel prominentere plaats in onze samenleving. Als mensen me toen vroegen wat voor werk ik deed, zei ik heel stilletjes: ik ben gedragstherapeute voor honden. Nu durf ik dat luid en duidelijk zeggen.’

Interview met: Hondenfluisteraar Inge Pauwels
Journalist ‘De Standaard’: Joke Van Caesbroeck

Zin in meer inzichten van Inge? Op onze facebook pagina en youtube kanaal passeren regelmatig nuttige tips van haar. En onze podcast door en met Inge is ook een aanrader.